راديوهاى هزاره سوم

نمونه گزارش

گرچه «راديوى ديجيتال» را «راديويى براى آينده»، «آينده صنعت پخش راديويى» و نظاير آن خوانده اند، اما فناورى مورد نياز آن در آخرين سال هاى قرن بيستم و هزاره دوم ميلادى فراهم شد و هم اكنون بسيارى از مردمان اين سياره به راديوى ديجيتال گوش مى دهند. اگر ستون هفته گذشته سيگنال را
خوانده باشيد، با مفهوم ديجيتال در مقابل آنالوگ (همان ها كه نماينده شان در راديوAM و FM
ديرآشنا هستند) آشنا شده ايد. اما ببينيم فناورى ديجيتال براى راديو چه كرده و چه دورنمايى براى آن در انتظار است. در اين بخش و چند بخش آتى، به «راديوى ديجيتال» خواهيم پرداخت و سعى خواهيم كرد درباره اين فناورى نوآورده نكته اى را ناگفته نگذاريم.
خدمات راديويى ديجيتال كه با نام DAB شناخته مى شود، در اصل كوتاه شده عبارت «پخش صداى ديجيتال» (Digital Audio Broadcast) است، اما در عين حال بيانگر استانداردهاى مختلف راديوى ديجيتال و به ويژه توافق نامه اى اروپايى براى استاندارد كردن اين خدمات است كه بسيارى از ديگر كشورهاى جهان نيز آن را پذيرفته اند. عملى كردن ايده راديوى ديجيتال از سال ۱۹۸۱ در «موسسه فناورى هاى راديويى»(Institut fur Rundfunktechnik) در آلمان آغاز شده بود كه در سال ۱۹۸۷ بر مبناى پروژه اى تحقيقاتى در سطح اتحاديه اروپا، استانداردسازى آن آغاز و در نهايت تحت عنوان Eureka147 معرفى شد (Eureka نام گروهى فنى/ تكنيكى شامل مجموعه اى وسيع از شركت ها و موسسات است كه پروژه هاى مختلفى را انجام مى دهند و راديوى ديجيتال هم صدوچهل و هفتمين پروژه اى بود كه آنها به انجام رساندند). در استاندارد Eureka147 از تكنيك MP2 براى تبديل صدا استفاده مى شود كه بسيار شبيه فرمت مشهور MP3 براى فشرده سازى فايل هاى صوتى است. انتخاب كدگذار/ كدگشاى صوتى (يعنى همين فرمت MP2)، نحوه ارسال داده هاى ديجيتال و روش كدگذارى براى اصلاح خطا، تا اواخر دهه ۱۹۹۰ طول كشيد و در نهايت اين پروژه در ژانويه ۲۰۰۰ به سرانجام رسيد.
اما براى معرفى DAB در چند جمله بايد گفت كه در اين روش پخش راديويى، صدا با كيفيت نزديك به سى دى شنيده مى شود، تعداد ايستگاه هاى قابل دريافت بيشتر است، تنظيم موج ايستگاه راديويى بسيار آسان تر انجام مى شود، صداى دريافتى عارى از هرگونه نويز و پارازيت است و مهم تر از همه آن كه به دليل ماهيت ديجيتال داده هاى ارسالى، علاوه بر «صدا» مى توان متن و گرافيك را هم ارسال/ دريافت كرد. مثلاً در حالى كه يك ترانه پخش مى شود، مى توان اطلاعات مربوط به خواننده، آهنگساز... و حتى متن ترانه را از طريق صفحه نمايشگر راديو مشاهده كرد. جالب آن كه پخش به اين شيوه، با همه امكاناتى كه دارد، ارزان تر از ارسال سيگنال هاى راديويى به شيوه معمول تمام مى شود.
هم اكنون «انجمن جهانى DAB» (World DAB Forum) كه بيش از ۳۰ كشور در آن عضو هستند، وظيفه گسترش و يكسان سازى اين سيستم در دنيا را بر پايه Eureka147 به عهده دارد. در اين رويكرد، موفقيت تجارى با درنظرگيرى ويژگى هاى اقتصادى و اجتماعى مدنظر است. ضمن آ نكه ايجاد زمينه هاى همكارى و هماهنگى بين المللى ميان پخش كنندگان اصوات و داده ها، توسعه دهندگان شبكه، توليدكنندگان قطعات الكترونيكى/ گيرنده هاى راديويى مخصوص DAB و همچنين دولت ها و ساير نهادهاى تصميم گير، اساس تمام فعاليت هاى انجمن جهانى DAB است تا استفاده كنندگان نهايى بتوانند به آسانى از خدمات راديويى ديجيتال استفاده كنند. اكنون جز اروپا، در كانادا و بخش هايى از آسيا نيز سيستم DAB مبتنى بر Eureka147 در حال پياده سازى است. در اين ميان اما آمريكا راه خودش را رفته و از استانداردهاى ديگرى استفاده مى كند. دليل اصلى اين امر، استفاده ارتش آمريكا از باند راديويى تخصيص يافته در DAB براى كاربردهاى دورسنجى است. در سيستم DAB معمولاً از باند راديويى L (۱۴۵۲ تا ۱۴۹۲ مگاهرتز) براى پخش برنامه استفاده مى شود، اما از باندهاى VHF و UHF هم در برخى از كشورها براى اين منظور استفاده مى شود.
در حال حاضر، بيش از ۴۷۵ ميليون نفر در دنيا از خدمات پخش راديويى ديجيتال كه افزون بر ۸۰۰ ايستگاه را شامل مى شوند، بهره مند هستند. گيرنده هاى DAB از تابستان ۱۹۹۸ براى فروش عرضه شدند و بنابر آمار مربوط به آگوست ۲۰۰۵ (مرداد/ شهريور امسال) بيش از ۲۰۰ نوع گيرنده راديويى
DAB
در بازار موجود است... و همه اين اعداد و ارقام، همچنان در حال افزايش هستند
على اكبر قزوينى ؛ شرق